Foreign Affairs: Канец Эрдагана

• 29.05.2025, 14:32

Як турэцкі лідар сам стварыў пагрозу свайму праўленню.

Папулісцкі аўтарытарны лідар Турцыі Раджэп Таіп Эрдаган зараз змагаецца за палітычнае выжыванне - цяперашні крызіс цалкам яго ўласная заслуга, піша часопіс Foreign Affairs (пераклад - сайт Charter97.org).

Эрдаган арганізаваў рэйд паліцыі на дом папулярнага мэра Стамбула Экрэма Імамаглу. У аперацыі ўдзельнічалі амаль 200 паліцыянтаў. Імамаглу, галоўны палітычны апанент і патэнцыйны прэтэндэнт на прэзідэнцкую пасаду, быў арыштаваны і абвінавачаны паводле сумнеўных абвінавачанняў, уключаючы неабгрунтаваныя абвінавачванні ў карупцыі і тэрарызме.

Нягледзячы на забароны масавых сходаў, арышт выклікаў найбуйнейшыя за апошнія дзесяць гадоў пратэсты, якія ахапілі большасць турэцкіх правінцый. У некаторых дэманстрацыях у Стамбуле ўдзельнічалі больш за мільён чалавек, асабліва шмат было моладзі.

Хоць харызматычны Імамаглу ўяўляе сур'ёзную пагрозу, цяперашні крызіс - не яго заслуга, а адлюстраванне нарастаючай слабасці Эрдагана. Грамадская незадаволенасць яго кіраваннем расце, а яго аўтарытарны стыль кіравання і самаўпэўненасць толькі пагаршаюць сітуацыю. Паводле апытання Pew Research Center, 55% дарослых турак ставяцца да Эрдагана негатыўна, а яго партыя саступіла на муніцыпальных выбарах 2024 года.

Цяперашнія пратэсты адрозніваюцца маштабам і працягласцю: дэманстранты сумяшчаюць вулічныя акцыі з байкотам бізнэсу, які падтрымлівае Эрдагана, анлайн-актывізмам і грамадзянскім непадпарадкаваннем. Эканоміка Турцыі, і без таго ў цяжкасці, атрымала новы ўдар.

Эрдаган адказвае масавымі арыштамі прыхільнікаў Імамаглу, але гэта ўсё больш падобнае на спробу выратаваць сябе ад пагрозы, а не на дзеянні моцнага лідара. Апазіцыя, натхнёная абноўленым лідарствам, пераходзіць у наступ, арганізуючы мітынгі нават у апорах кіроўнай партыі.

Эрдаган абмежаваны двума прэзідэнцкімі тэрмінамі, ён не зможа застацца ва ўладзе пасля 2028 года. Яго папулярнасць упала настолькі, што паводле апытанняў ён не перамог бы на выбарах ужо заўтра. Арышт галоўнага апанента стаў фатальнай памылкай, якая, магчыма, увойдзе ў гісторыю як прыклад таго, як нават самы магутны аўтарытарны лідар можа пераацаніць свае магчымасці і пацярпець крах.