Топ-6 эксклюзіўных месцаў Беларусі, аб якіх ведаюць толькі нямногія
- 28.05.2025, 19:19
У гэтыя месцы рэдка даязджаюць турысты, а дарма.
Экскурсіі па Беларусі для многіх абмяжоўваюцца стандартным маршрутам «Мір-Нясвіж-Берасцейская цытадэль». Але ж і акрамя гэтых славутасцяў ёсць шмат чаго. Рlanetabelarus.by распавядае аб вартых увагі эксклюзіўных месцах, пра якія пакуль ведаюць толькі нямногія беларусы.
ПАЎРАЗБУРАНЫ ПАЛАЦ У ВЁСЦЫ ЖАЛУДКУ
Калі заязджаеш у вёску Жалудок (націск на трэці склад), не чакаеш раптам убачыць вялікую, хоць і не самую старадаўнюю сядзібу. У гэтай вёсцы, у адрозненне ад Нясвіжа ці Міра, нішто не паказвае на багатае мінулае. Хоць пасёлак вядомы з XIV стагоддзя, насельнікі тамака жылі досыць сціпла і ціха: у невялікім аднапавярховым доме. Але ў пачатку XX стагоддзя Людвіг Святаполк-Чацвярцінскі надумаў узвесці ў Жалудку шыкоўны палац. Так з'явілася вялікая сядзіба ў стылі нэа-барока з паркам, сажалкай і млыном.
Сядзіба належала сям'і Святаполк-Чацвярцінскіх да 1939 года, а потым яна стала прыстанкам вайсковых. Спачатку - нямецкіх, калі там размяшчаўся вайсковы шпіталь, потым - савецкіх, калі палац перадалі вайсковай частцы.
Чым гэтая сядзіба сёння выдзяляецца сярод шматлікіх напаўразбураных палацаў па ўсёй Беларусі? Яна нядрэнна захавалася. Прыгожыя парадныя ўсходы, эфектны фасад, велізарныя вокны, плюс афіцэрская спадчына ў выглядзе чырвонай зоркі на столі і сцэны для канцэртаў вайсковай часткі.
Сядзіба выкупленая, але пакуль не адрэстаўраваная. Вахцёр пусціць вас унутр і можна будзе ў адзіноце прайсціся па стогадовым асабняку, падзівіцца яго архітэктуры, пагуляць па садзе і зрабіць шыкоўныя здымкі. Сядзіба ж на здзіўленне фотагенічная, нездарма тамака рэгулярна здымаюць фільмы.
БЕЛАРУСКАЯ ВУЗКАКАЛЕЙКА
Для прыхільнікаў гісторыі транспарту вузкакалейныя чыгункі - рамантычнае прывітанне з мінулага. У Беларусі іх захавалася дастаткова шмат, некаторыя вузкакалейкі дагэтуль выкарыстоўваюцца, каб перавозіць торф, а па некаторых з нядаўніх часоў возяць турыстаў.
Чым адрозніваецца тур па вузкакалейцы ад звычайнай паездкі на цягніку і чаму гэта самы сапраўдны беларускі эксклюзіў, які пакуль рассмакавалі нямногія?
Па-першае, замест звычайных шырокіх рэек удалячынь сыходзяць дзве тонкія лініі, ледзь прыкметныя ў траве, а замест звычайнага цягніка па іх перасоўваецца невялікі цеплавоз з драўляным салонам і печкай-буржуйкай.
Па-другое, экскурсія па вузкакалейцы праходзіць у бязлюдных месцах, часцей за ўсё па лясах і пушчах. Такія рэйкі пракладалі ў першую чаргу для прамысловых патрэб. Таму падчас экскурсіі можна даехаць да месцаў, куды самому ніяк не дабрацца, паглядзець на дзікую прыроду і нават убачыць жывёлін.
Пракаціцца з ветрыкам па вузкакалейцы можна ў Белавежскай пушчы, на Палессі, каля Ліды, у Браслаўскім раёне і непадалёк ад Менска. Па шляху шмат прыпынкаў, каб палюбавацца на самыя прыгожыя і цікавыя месцы і даведацца аб перапрацоўцы торфу ці аб гісторыі вузкакалеек.
КАПЛІЦА-УСЫПАЛЬНІЦА АЖЭШКАЎ У ЗАКАЗЕЛІ.
Па дарозе з Берасця ў Пінск размешчана невялікая вёска Заказель. Сёння гэта аграгарадок Драгічынскага раёна, дзе жыве блізу 600 чалавек. Пару стагоддзяў таму - радавое гняздо прадстаўнікоў роду Ажэшкі, дзе яны пабудавалі сядзібны дом і заклалі маляўнічы парк. Знакамітая Эліза Ажэшка таксама бывала ў гэтым маёнтку, па легендзе нават хавала там параненага генерала падчас паўстання 1863-га.
Але ўсё гэта засталося ў мінулым. Цяперашні пасёлак і род Ажэшкі звязвае капліца-пахавальня, пабудаваная ў 1849 годзе ў нэагатычным стылі. З малюнкаў Напалеона Орды відаць, што раней яна магла захапіць кожнага сваёй лёгкасцю і вытанчанасцю. Але і праз паўтара стагоддзя, нягледзячы на асыпаныя сцены і далёка не свежы выгляд, капліца прыцягвае да сябе так, што не проста адарваць погляд.
Уваход у магільны склеп зачынены высокімі кратамі, ды і доўгі шпацыр тамака зладзіць няма дзе, таму будзем шчырыя, ехаць толькі дзеля магільнага склепа так далёка - доля самых педантычных турыстаў. Але ж побач Пінск, вёскі з драўлянымі храмамі і шматлікія прыгажосці Палесся. Таму і стары нэагатычны магільны склеп у Заказелі абавязкова варта ўбачыць.
БЛАКІТНАЯ КРЫНІЦА ЛЯ ВЁСКІ КЛІНАЎ
У Слаўгарадскім раёне ёсць унікальная крыніца, якую часта называюць Сіняй студняй. Гэта самая вялікая крыніца ў Беларусі, якой, да таго ж, прыпісваюць шмат цудадзейных уласцівасцяў, але пра якую не так шмат ведаюць беларусы.
Звонку крыніца выглядае як невялікае азярцо з сіняй, заўсёды халоднай, але ніколі не замерзлай вадой. А пад ім размешчаны кратэр, глыбінёй прыкладна 300 метраў, адкуль кожную секунду вырываюцца на паверхню 60 літраў вады.
Блакітную крыніцу здаўна ўспрымаюць як святое месца.
14 жніўня да яе прыязджаюць сотні паломнікаў. Мяркуецца, што калі тры разы перайсці крыніцу або выкупацца ў яе вадзе, якая, дарэчы, насычаная мінераламі, ніякія хваробы не змогуць падступіцца.
МУЗЕЙ-СЯДЗІБА ФРАНЦІШКА БАГУШЭВІЧА Ў КУШЛЯНАХ
Калі хочацца з'ездзіць у прыгожае спакойнае месца, якое выклікае прыхільнасць да няспешных шпацыраў і глыбокіх разважанняў, варта прыгледзецца да музеяў-сядзіб беларускіх пісьменнікаў і паэтаў. Яны, пэўна, ведалі, дзе шукаць натхненне.
У Багушэвічаў яшчэ з сярэдзіны XVIII стагоддзя быў свой маёнтак каля вёскі Кушлянаў на тэрыторыі сучаснага Смаргонскага раёна. Ужо на схіле гадоў Францішак пабудаваў там новы драўляны дом і пражыў у ім некалькі гадоў.
Сёння ў прыгожай драўлянай пабудове адкрыты музей паэта. А размешчаны ён у такім спакойным і маляўнічым месцы, што хочацца сесці пад дрэвам, пасаджаным самім паэтам, і перачытаць «Дудку беларускую».
ПЯТЫ ФОРТ БЕРАСЦЕЙСКАЙ ЦЫТАДЭЛІ
Калі ў самой Берасцейскай цытадэлі, у яе цэнтральнай частцы, усе ўжо бывалі і не раз, то аб таямнічым Пятым форце толькі гавораць, але мала хто туды даязджае. Ён размешчаны прыкладна за 10 кіламетраў ад самой Берасцейскай цытадэлі.
У Першую сусветную вайну яго занялі нямецкія войскі, пазней тут размяшчаліся склады польскага войска. Форт перажыў жорсткі бой у чэрвені 1941-га, і зараз там ствараюць Музей фартыфікацыі і ўзбраення. Сёння можна пабадзяцца па цёмных тунэлях форта, паглядзець на моц яго муроў, разабрацца, як ён быў уладкаваны і прадставіць жылыя казематы магутнага цаглянага форта, абнесенага высокім земляным валам.