Уладзімір Фясенка: Пуцін звар’яцеў яшчэ ў 2022 годзе
- 26.05.2025, 21:06
Рэакцыя Трампа - сумесь эмоцый і дэзарыентацыі.
Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп пракаментаваў маштабныя ўдары па Украіне з боку Расеі. Кіраўнік Белага дома заявіў, што «Пуцін звар’яцеў».
Ці пачне мяняцца пазіцыя прэзідэнта ЗША? Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з вядомым украінскім палітолагам, кіраўніком Цэнтра прыкладных палітычных даследаванняў «Пента» Уладзімірам Фясенкам:
- Ужо добра, што Трамп адрэагаваў так эмацыйна. Прынамсі, ён заўважае агрэсію Пуціна, варварскія дзеянні ў дачыненні да Украіны. Ён эмацыянальны і імпульсіўны чалавек, і яго рэакцыя можа паўплываць на палітычныя пастановы.
Але я б не спяшаўся з высновамі. Мы ўжо бачылі ў іншых сітуацыях: нельга рабіць высновы з адной рэплікі Трампа. Калі ягоная пазіцыя паўтараецца ўстойліва, тады можна казаць пра фармаванне палітычнай лініі. Эмацыйная рэакцыя кароткатэрміновая: сёння ён сказаў адно, заўтра забудзе і пераключыцца. Толькі калі ацэнка замацоўваецца, гучыць у розных абставінах - гэта становіцца часткай яго палітычнай пазіцыі. Пакуль, на жаль, мы гэтага не бачым.
Відавочна, што ў Трампа зноў узніклі сумневы наконт Пуціна, ёсць раздражненне. Калі яно замацуецца, тады магчымыя пастановы. Пакуль ён толькі згадаў, што падумае аб увядзенні тарыфаў супраць Расеі.
Калі адказам на паветраныя ўдары стане толькі ўзмацненне тарыфаў, гэта як драбіна для слана. Істотнага эфекту гэта не дасць, бо тавараабарачэнне паміж ЗША і Расеяй мізэрнае, блізу 3 мільярдаў даляраў. ЗША больш набываюць, чым прадаюць. Гэта не крытычна для Расеі, гэта не законапраект Ліндсі Грэма. Вось калі ўжо наносіць удар - то менавіта праз яго. Ён мог бы стаць сур'ёзным інструментам.
Найбольш моцная пастанова, якую мог бы прыняць Трамп, - гэта аднаўленне паставак зброі Украіне. Асабліва важныя цяпер ракеты для сістэм Patriot і іншае зенітнае ўзбраенне. Паколькі Расея актывізуе наступ, важныя і артылерыйскія набоі, якія ЗША ўжо пастаўлялі ў рамках пастаноў адміністрацыі Байдэна. Гэта было б магутным сігналам падтрымкі, няхай нават за грошы, але галоўнае, каб пастаўкі аднавіліся.
Гэта стала б і папярэджаннем для Расеі: Крэмль не атрымае аднабаковай перавагі і не зможа перамагчы ў вайне. А Пуцін на гэта спадзяецца, мяркуючы, што ЗША спыняць дапамогу. Амерыка павінна паказаць, што не дасць рэалізаваць гэты сцэнар. Менавіта на гэтым трэба засяродзіць намаганні. Пра гэта павінны казаць Украіна і еўрапейскія партнёры з адміністрацыяй Трампа.
Што насцярожвае - гэта тое, што, крытыкуючы Пуціна, Трамп адначасова раскрытыкаваў і Зяленскага. Магчыма, для баланса. Яго раздражняе сама вайна, ён крытыкуе абодвух. Так, больш дасталася Пуціну, але і Зяленскаму ён выказаў прэтэнзію за нібыта несправядлівыя словы, што ЗША не рэагуюць на ўдары. Магчыма, гэта проста эмацыйная рэакцыя. Трампу шмат што не падабаецца.
Незадаволенасць Трампа на адрас Зяленскага трывожыць. Яна гаворыць аб тым, што ЗША захоўваюць нейтралітэт, не займаюць пазіцыю паўнацэннага партнёра Украіны. Як сам Трамп сказаў 28 лютага ў Авальным кабінеце, ЗША знаходзяцца «пасярэдзіне». Ад гэтай пазіцыі трэба адмаўляцца. Толькі актыўны ціск на Расею і аднаўленне падтрымкі Украіны дапамогуць вярнуць Крэмль за стол перамоў і спыніць вайну. Менавіта слабая пазіцыя ЗША правакуе эскалацыю ўзмацнення агрэсіі Расеі.
- Ці магчыма, што заявы Пуціна аб стварэнні буфернай зоны і ўзмацненне ракетных і дронавых нападаў на Украіну - гэта свайго кшталту праверка цярпення Трампа? Наколькі важныя гэтыя перамовы самому Пуціну?
- Не, Пуціну не трэба правяраць цярпенне Трампа. У Крамлі ўважліва сочаць за ягонымі рэакцыямі. Як толькі Трамп пачынае жорстка выказвацца, яны зноў дэманструюць гатоўнасць да перамоў.
Стратэгія Расеі - узмацняць вайну і адначасова падтрымліваць перамоўны трэк з ЗША. Калі ўзнікае рызыка пагаршэння стасункаў з Амерыкай (асабліва з Трампам) - Расея прапануе кампраміс. Цяпер можна чакаць, што Масква зноў выставіць прапанову аб заканчэнні вайны - нібыта на ініцыятыву Пуціна.
Ключавое пытанне - ці зменіцца пазіцыя Трампа? Пакуль няма дакладных прыкмет. Толькі эмацыйная рэакцыя. Канкрэтных палітычных пастаноў няма. Калі з'явяцца санкцыі, прыняты законапраект з Сената, тады можна казаць аб змене пазіцыі. Пакуль - толькі эмоцыі. Сёння адны, заўтра іншыя.
Расея не столькі правярае Трампа, колькі маніпулюе сітуацыяй. Узмацняе вайну, але не адмаўляецца ад перамоў. Вось у гэтым праблема. Трамп не ўсведамляе, што Расея адначасова імітуе міратворчасць і працягвае эскалацыю.
Ці разумеюць гэта ў ягоным асяроддзі? Магчыма. Але сам Трамп, відавочна, - не. Яго ілюзіі праявіліся і ў новых выказваннях. «Пуцін звар’яцеў!» Але ён звар’яцеў яшчэ ў 2022 годзе, пачаўшы поўнамаштабную вайну. Трамп гэтага не разумее. Яго рэакцыя - сумесь эмоцый і дэзарыентацыі. І гэта, на жаль, неадэкватна маштабам таго, што адбываецца.
- У Сенаце ЗША гатовыя да жорсткіх санкцый супраць РФ нават без адабрэння Трампа. Новы законапраект, які ўвядзе жорсткія санкцыі супраць хаўруснікаў Расеі, атрымаў вялізную падтрымку. Яго асноўным становішчам з'яўляецца ўвядзенне 500% тарыфу для кожнай краіны, якая набывае расейскую нафту, газ, уран і іншыя прадукты. Наколькі рэальна, што гэтыя санкцыі будуць прынятыя ЗША і набудуць моц? Ці змогуць яны спыніць Расею?
- Гэта малаімаверна. Гэта хутчэй піяр, чым рэальная прылада. Сам паказчык - 500% - кажа аб папулісцкім характары ініцыятывы. Пагатоў зараз, калі ЗША і Кітай дамовіліся аб 90-дзённай паўзе ў гандлёвай вайне. Уводзіць такія захады праз Расею зараз ніхто не стане.
Іншая справа - перамовы з Кітаем і Індыяй аб скарачэнні закупаў расейскай нафты. Гэта магчыма. ЗША могуць таксама дамовіцца з Савудаўскай Арабіяй аб павелічэнні здабычы. Казахстан ужо гэта робіць, і ў ОРЕС гэтым незадаволеныя.
Зніжэнне коштаў нафы - рэальны спосаб ціску на Расею. А сам законапраект - больш піяр. Я скептычна стаўлюся да яго перспектыў. Але калі будуць хаця б асобныя захады ўзмацнення санкцыйнага ціску, гэта ўжо стане сігналам для Крамля.
Самае галоўнае - нават не санкцыі. Галоўнае - аднаўленне паставак зброі Украіне.